اگر خودرو داشته باشید، قطعاً می‌دانید که بروز هر مشکل فنی در خودرو به‌خودی‌خود آزاردهنده است. حال اگر این مشکل مستقیما ایمنی خودرو را تحت تأثیر قرار دهد، اوضاع بدتر هم می‌شود. یکی از این مشکلات، خرابی بالابر شیشه است. برای درک بهتر این مشکل، تصور کنید در یک روز بارانی یا یک روز گرم تابستانی در حال رانندگی هستید. یا فرض کنید باید برای انجام کاری از خودرو پیاده شوید، اما شیشه وسط راه گیر کرده و بالا نمی‌رود! چه باید بکنید؟ همراه‌مان بمانید؛ در این مطلب می‌خواهیم ببینیم چه عواملی باعث خرابی شیشه بالابر می‌شوند و برای رفع مشکل چه کاری باید انجام داد.
اجزای شیشه بالابر
شیشه بالابر یکی از اجزای مهم خودرو است که برای حرکت دادن و کنترل میزان باز یا بسته بودن پنجره‌ها از آن استفاده می‌شود. این سیستم از قسمت‌های اصلی زیر تشکیل شده است که هرکدام وظایف خاصی را برعهده دارند:
۱. موتور
موتور یکی از قسمت‌های اصلی شیشه بالابر است و نیروی لازم برای بالا و پایین بردن شیشه را تأمین می‌کند. موتورها که معمولا یا الکتریکی هستند یا هیدرولیکی، در داخل درب خودرو قرار دارند و به سیمکشی خودرو و سیستم کنترل شیشه بالابر متصل هستند. هنگامی که دکمه بالابر شیشه را فشار می‌دهید، سیگنالی به موتور ارسال می‌شود و شیشه بسته به سیگنالی که دریافت کرده، بالا یا پایین می‌رود.
۲. کلید
کلید همان پنل کنترلی است که معمولا روی درب خودرو قرار دارد. سرنشینان خودرو با کمک کلیدها می‌توانند شیشه را باز کنند یا آن را ببندند. ساختار بعضی کلیدها ساده و برخی اتوماتیک است. در برخی خودروها و در سمت راننده، یک کلید اصلی وجود دارد که می‌تواند تمام شیشه‌ها را باز و بسته کند.
۳. قاب شیشه
قاب شیشه بخشی از درب ماشین است که دور شیشه را احاطه می‌کند و معمولاً از فلز یا پلاستیک ساخته می‌شود. این قاب، هم شیشه را در جای خود نگه می‌دارد و هم با نوارهای درزبندش، از ورود آب و هوا به داخل خودرو جلوگیری می‌کند.
۴. رگلاتور
رگلاتور حرکت شیشه به‌سمت بالا یا پایین را کنترل می‌کند و از یک موتور، چرخ‌دنده و چند کابل تشکیل شده است. هنگامی که کلید بالابر شیشه را فشار می‌دهید، رگلاتور سیگنال را دریافت می‌کند و پنجره را مطابق آن حرکت می‌دهد.
۵. یونیت
برای اینکه تمام شیشه‌ها اتوماتیک باشند، باید از یک واحد کنترل الکترونیک به اسم یونیت استفاده کرد. اگر سیستم بالابر شیشه به یونیت مجهز باشد، برای بالا بردن شیشه نیاز نیست دکمه را نگه داریم؛ کافی است یک بار که کلید را فشار دهیم تا شیشه بالا برود. در برخی خودروها یونیت زیر کلید شیشه بالابر نصب می‌شود. این مدل از یونیت فقط توان بالا و پایین کردن شیشه مخصوص به خود را دارد. برخی یونیت‌ها این امکان را به راننده می‌دهند که به همه شیشه‌های مختلف خودرو دسترسی داشته باشد.
دلایل خرابی شیشه بالابر
دلایل مختلفی سبب می‌شوند که شیشه بالابر خودرو خراب شود و از کار بیفتد. اگر هنگام فشار دادن دکمه، شیشه حرکت نمی‌کند و صدایی هم نمی‌شنوید، احتمالاً مشکل به بخش الکتریکی سیستم شیشه بالابر مربوط است. در ادامه، دلایل خرابی شیشه بالابر را دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم:
۱. قفل بودن کلید
اگرچه این مورد را نمی‌توان یک مشکل دانست، ولی اولین موردی که هنگام کار نکردن شیشه بالابر باید بررسی کنید، این است که آیا کلید شیشه بالابر قفل است یا نه. از آنجایی که قفل مرکزی شیشه‌ها روی درب سمت راننده قرار دارد، ممکن است حین رانندگی این قفل فعال شده باشد.
۲. وجود مشکل در رگلاتور
اگر رگلاتور خراب باشد، با فشار دادن کلید، شیشه حرکت نمی‌کند. فرسودگی یا ساییدگی رگلاتور باعث می‌شود که قطعات رگلاتور ازجمله چرخ‌دنده‌های پلاستیکی آن، به‌تدریج ترک بخورند و بشکنند. همین باعث می‌شود که رگلاتور عملکرد درستی نداشته باشد.
بهترین راهکار، تعویض رگلاتور است. البته می‌توان رگلاتور را تعمیر کرد، اما ممکن است هزینه تعمیر حتی از هزینه تعویض هم بیشتر شود.
۳. وجود مشکل در فیوز
اگر همه شیشه‌ها گیر کرده باشند و حرکت نکنند، احتمالاً فیوز سیستم بالابر مشکل پیدا کرده است. در این حالت هرکدام از کلیدها را که فشار دهید، هیچ اتفاقی نمی‌افتد، صدای موتور را نمی‌شنوید و شیشه هیچ حرکتی ندارد.
برای رفع مشکل، کافی است دفترچه راهنمای خودرو را بررسی کنید و ببینید کدام فیوز، برق شیشه بالابر را تأمین می‌کند. سپس فیوز سوخته را تعویض کنید.
۴. خرابی موتور
شیشه‌های برقی برای بالا و پایین رفتن به موتور نیاز دارند تا انرژی الکتریکی موردنیاز را تأمین کند. در انتهای موتور، یک چرخ‌دنده قرار دارد که به رگلاتور متصل می‌شود. وقتی کلید بالا/پایین را می‌زنید، موتور فعال می‌شود. موتور نیروی لازم برای رگلاتور را تأمین می‌کند تا بتواند شیشه را حرکت دهد. اگر موتور خراب باشد، رگلاتور قدرت حرکت دادن شیشه را نخواهد داشت. یکی از نشانه‌های خراب بودن موتور این است که شیشه گاهی هنگام بالا رفتن کندتر از حد معمول حرکت می‌کند.
برای رفع مشکل، باید موتور را تعمیر یا در صورت لزوم تعویض کنید. برای تعمیر کردن باید موتور را از سیستم شیشه بالابر جدا و قطعات داخلی آن را سرویس کنید. بااین‌حال، تعویض کامل موتور راه‌حل ساده‌تری است.
۵. تجمع برف و یخ روی قاب شیشه
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که برف و یخبندان زیاد است، امکان دارد گاهی شیشه و قاب دور آن یخ بزنند و درنتیجه عملکرد سیستم شیشه بالابر دچار مشکل شود. یخ‌زدگی سبب می‌شود که رگلاتورها قدرت کافی برای حرکت دادن شیشه را نداشته باشند. حتی اگر این اتفاق هم نیفتد و در واقع شیشه بالابر درست کار کند، باز هم ممکن است به‌مرور رگلاتور در اثر فشار زیاد فرسوده شود. اگر تعداد دفعات یخ‌زدگی شیشه زیاد باشد، احتمالاً قطعات بیشتری در اثر فشار بیش‌ازحد خراب می‌شوند.
اگر علت اختلال در عملکرد شیشه بالابر، یخ‌زدگی آن باشد، اصلاً شیشه بالابر را به زور بالا یا پایین نبرید. راهکار این است که در مرحله اول برف را با دست از روی شیشه و درزگیرهای آن پاک کنید (این کار را می‌توانید با استفاده از یک ابزار پلاستیکی هم انجام دهید). سپس از یک سشوار یا یک دستگاه گرم‌کننده دیگر برای ذوب کردن یخ‌ها استفاده کنید. در نهایت برای اینکه شیشه بالابر عملکرد روانی داشته باشد، آن را روغن‌کاری کنید.
۶. پاره، شل یا کثیف بودن نوار درزگیر شیشه
نوار درزگیر شیشه، هم از ورود باد و باران به داخل خودرو جلوگیری می‌کند و هم سبب می‌شود شیشه تراز باشد. اگر این نوار در اثر تجمع ذرات آلاینده چسبناک شود یا از جای خود خارج شود، اصطکاک بیشتری هنگام بالا یا پایین بردن شیشه به‌وجود می‌آید. درنتیجه، برای حرکت دادن شیشه باید نیروی بیشتری اعمال شود که همین باعث فشار آمدن به رگلاتور و نهایتاً خرابی آن می‌شود. به همین خاطر تمیز کردن، روغن‌کاری و تعویض به‌موقع این درزگیر بسیار مهم است. درصورتی‌که خرابی یا شل بودن این نوار را جدی نگیرید، آب به داخل خودرو نشت می‌کند.
راه‌حل این است که هر چند وقت یک‌بار، این نوارهای درزگیر را به‌دقت بررسی و در صورت لزوم آن را تعویض کنید. پس از تعویض هم مطمئن شوید که نوار به‌درستی در جای خود قرار گرفته است. برای تمیز کردن درزگیرهای کثیف هم می‌توانید از پاک‌کننده‌های ملایم و پارچه میکروفایبر استفاده کنید. فراموش نکنید که روغن‌کاری دوره‌ای نوار درزگیر سبب می‌شود شیشه بالابر روان حرکت کند.
۷. خراب بودن دکمه بالابر
کلید شیشه برقی روی درب ممکن است به‌مرور زمان فرسوده شود و از کار بیفتد. استفاده مکرر یا فشار دادن زیاد این کلید، سرعت فرسودگی را بالا می‌برد و درنهایت، یک روز متوجه می‌شوید که کلید دیگر کار نمی‌کند. تعویض کلید در مقایسه با تعمیر یا تعویض دیگر قطعات هزینه به مراتب کمتری دارد. اگر فقط یک سوئیچ کار نکند، یا خراب است یا مشکلی در سیمکشی بین سوئیچ‌ها وجود دارد.
اگر متوجه شدید دکمه بالابر شیشه خراب شده است، پنل داخلی درب را باز کنید. اتصالات را از نظر شل یا قطع بودن و کلید را از نظر ساییدگی به‌دقت بررسی کنید. سپس هرگونه آلودگی، زنگ‌زدگی و گردوخاک را تمیز کنید. اگر همه‌چیز به ظاهر سالم بود ولی باز هم شیشه بالابر کار نکرد، بهترین راه‌حل این است که کل کلید را تعویض کنید.
۸. وجود مشکل در سیستم سیمکشی
کلید بالابر از طریق چند سیم به موتور متصل می‌شود و گاهی این سیمکشی به‌دلایل مختلف ممکن است معیوب شود؛ هرچند احتمال آن کم است. اما مثلا اگر قطعات داخل سیستم شیشه بالابر را اخیراً تعمیر یا تعویض کرده باشید، این امکان وجود دارد که تعمیرکار ناخواسته به این سیم‌ها آسیب رسانده باشد.
بهترین کار این است که برای رفع مشکل شیشه بالابر، به تعمیرکار مراجعه کنید اما اگر به توانایی‌های خود اطمینان دارید، می‌توانید خودتان پنل درب را باز کنید. سپس سیم‌ها را از جعبه فیوز تا سوئیچ دنبال کنید و به‌دنبال شل یا قطع بودن سیم‌ها بگردید. توجه کنید که قبل از این کار، باید باتری خودرو را جدا کنید تا از وارد شدن شوک به آن جلوگیری کنید.
با استفاده از نقشه مدار الکتریکی سیمکشی بین کلیدها، فیوزها، رگلاتورها و موتور را بررسی کنید. ببینید آیا اثری از سایش و خوردگی هست؟ آیا سیم بدون روکش یا سیم لختی وجود دارد؟ آیا سیم ذوب شده می‌بینید؟ توجه کنید که ذوب‌شدگی نشان‌دهنده اتصال کوتاه شدن یا اصطلاحاً اتصالی کردن سیم‌پیچی است.
با استفاده از یک مولتی‌متر، کانکتورها و اتصالات را از نظر شل بودن یا مقاومت الکتریکی بررسی کنید. هر سیم مشکوک را تعویض کنید. همچنین برای پوشاندن قسمت‌های بدون عایق (یا لخت) از چسب برق استفاده کنید. درنهایت، قبل از بستن پنل، یک‌بار شیشه بالابر را تست کنید.
۹. آسیب دیدن درب خودرو
یکی از عواملی که سبب می‌شود شیشه بالابر به‌درستی کار نکند، آسیب دیدن درب خودرو است. درب خودرو ممکن است در اثر تصادف دچار مشکل شود و درنتیجه شیشه ناتراز شود. در این حالت، شیشه به‌سختی بالا و پایین می‌رود و در بدترین حالت، شیشه گیر می‌کند و هیچ حرکتی نخواهد داشت.
راه‌حل این است که اول درب آسیب‌دیده را کاملا تعمیر کنید. توجه کنید که در برخی موارد به‌دلیل گستردگی آسیب، درب باید کلاً عوض شود. پس از رفع مشکلات مربوط به درب، می‌توانید شیشه را تراز و سیستم بالابر را تعمیر کنید.
۱۰. کثیف بودن ریل‌ها
دو قطعه فلزی ضربدری‌شکل در داخل سیستم بالابر وجود دارند که با لغزش روی دو ریل (در بالا و پایین)، شیشه را به‌سمت بالا یا پایین حرکت می‌دهند. این ریل‌ها ممکن است به‌مرور زمان کثیف شوند، یا حتی ممکن است به‌دلیل روغن‌کاری نشدنِ به‌موقع، اصطلاحاً خشک کار کنند.
راه‌حل این است که ریل‌ها را با یک شوینده ملایم و پارچه میکروفایبر به‌دقت تمیز کنید. سپس از سر باریک جاروبرقی یا جارو شارژی برای خارج کردن آشغال‌های داخل ریل استفاده کنید. درنهایت هم داخل ریل‌ها را روغن‌کاری کنید.
علائم خرابی شیشه بالابر
خرابی شیشه بالابر معمولاً نشانه‌های مشخصی دارد که تشخیص آن‌ها هم ساده است. برخی از رایج‌ترین علائمی که گویای وجود مشکل در سیستم شیشه بالابر هستند، عبارت‌اند از:
۱. صداهای غیرمعمول
شنیدن صداهای غیرمعمول هنگام بالا یا پایین رفتن شیشه نشان‌دهنده مشکلات مختلفی مانند فرسوده بودن رگلاتورها، شل شدن اجزای داخل پنل درب یا حتی شل شدن اجزای سیستم شیشه بالابر است. نادیده گرفتن این صداها منجر به آسیب بیشتر یا از کار افتادن کل سیستم می‌شود.
۲. حرکت آهسته
کند شدن حرکت شیشه‌ها می‌تواند در اثر فرسودگی موتور و خرابی یا کثیف شدن ریل‌ها اتفاق بیفتد. اگرچه ممکن است این مشکل جدی به نظر نرسد، اما نادیده گرفتن آن باعث خرابی کل سیستم بالابر و از کار افتادن آن می‌شود.
۳. حرکت غیرمعمول
اگر شیشه‌ها هنگام حرکت کردن کج باشند یا حتی تکان بخورند، باید ابتدا رگلاتور را بررسی کنید؛ چراکه رگلاتور حرکت شیشه را کنترل می‌کند. بی‌توجهی به حرکت غیرمعمول شیشه‌ها، منجر به خرابی کامل سیستم بالابر می‌شود.
۴. نفوذ هوا و آب به داخل
نشت رطوبت یا هوا به داخل خودرو، نشان‌دهنده وجود مشکل در نوار درزبند است. خرابی این نوار علاوه‌بر اینکه سبب خوردگی و خرابی قطعات سیستم بالابر می‌شود، به قطعات داخلی خودرو هم آسیب می‌زند.
۵. گیر کردن شیشه
اگر شیشه‌های ماشین وسط راه گیر می‌کنند یا اصلاً حرکت نمی‌کنند، باید بدانید که خرابی موتور، رگلاتور، یا انسداد ریل‌ها باعث این مشکل شده است. در این حالت، علاوه‌بر اینکه هوا و رطوبت به داخل نفوذ می‌کند، ایمنی شما و خودرو هم به خطر می‌افتد.
سخن آخر
شیشه بالابر از اجزای مهم هر خودرو است که امکان باز و بسته کردن شیشه‌ها را برای سرنشینان فراهم می‌کند. این سیستم معمولاً چندین سال بدون هیچ مشکلی کار می‌کند؛ اما گاهی به دلایل مختلفی از جمله خرابی فیوزها، خراب شدن کلید، سوختن موتور و حتی فرسودگی رگلاتور، عملکرد آن مختل می‌شود. اگرچه ممکن است این مشکل جدی به نظر نرسد، اما برای حفظ ایمنی خودرو و سرنشینان بهتر است که هرچه زودتر برای رفع این مشکل اقدام کنید.
نوشته ۱۰ علت خرابی شیشه بالابر و روش‌های تعمیر آن اولین بار در وبلاگ کارنامه. پدیدار شد.
