صنعت خودرووزیر صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم در حالی کار خود را آغاز کرد که به نظر می رسد با توجه به جایگاه اقتصادی – روانی خودرو در جامعه برای تحقق وعده هایی نظیر رقابتی کردن، ثبات قیمت، تنظیم بازار، افزایش تولید و عمل کردن به وعده ها با چالش های بسیار جدی مواجه است.
فاطمی امین، که چندان با صنعت هم بیگانه نیست، به خوبی می داند که در چه دوره و شرایطی سکان یکی از مهم ترین وزارتخانه های کشور را در دست گرفته است. این مسئله از جایی مهم تر جلوه می کند که خودروسازی طی سال های اخیر جایگاه و نقش ویژه ای در اقتصاد کشور به خود گرفته است. از یک سو، این صنعت آن قدر استراتژیک بوده که مورد تحریم های مستقیم قرار گرفته است. از بُعد داخلی نیز جایگاه اقتصادی – روانی بسیار بالا و تأثیرگذاری، هم در عملکرد مدیران و هم در خانوارهای ایرانی پیدا کرده است. اکنون در این شرایط، ساکن جدید خیابان سمیه وعده های بسیاری داده است؛ افزایش ۱۰۰ هزار دستگاهی تولید خودرو در نیمه دوم سال جاری، رساندن میزان تولید به ۳ میلیون دستگاه در ۱۴۰۴، خصوصی کردن خودروسازی، رقابتی کردن و رفع موانع تولید بخشی از این وعده ها هستند. جایی که وی در مجلس در تشریح برنامه هایش گفت: “مشکل صنعت خودرو در حوزه فنی نیست، بلکه مشکل عدم رقابتی بودن این صنعت، تولید کم و ساختارهای مدیریتی است.»
مشکل فنی وجود دارد
هر چند منظور وزیر صنعت از مشکل فنی مشخص نیست، اما در هر حال، خودروسازی ایران هم از نظر فنی و هم از نظر تکنولوژیک فاصله زیادی با رقبای جهانی و منطقه ای دارد. با این حال، اگر این مسئله را همانند وی مشکل صنعت ندانیم باید پرسید که با چه ابزاری قرار است خودروسازی را خصوصی و هم رقابتی کند، چراکه یکی از اصلی ترین ارکان رقابت قیمت گذاری از سوی تولیدکننده است. تولیدکننده نیز با تحلیل بازار و آمارسنجی های مختلف اقدام به این کار می کند. اما در ایران برخلاف بسیاری از کشورها قیمت گذاری در اختیار خودروساز نیست. در واقع، اصلی ترین ابزار رقابت از آنان گرفته شده است. هر چند واهمه بازی با این ابزار از سوی خودروسازان طی سال های اخیر وجود داشته است، اما اگر شرایط و زیرساخت های رقابت و ابزار کنترلی مهیا باشد، آن ها نیز نمی توانند از این ابزار سوءاستفاده کنند. بنابراین تا این جای کار مشخص نیست که نظر قاطع و واضح وی درباره قیمت گذاری چیست، جایی که همین مسئله موجب آشفتگی بازار طی سال های اخیر شده و طی روزهای اخیر نیز باز هم قیمت خودرو در بازار صعودی شده است.
دلایل گرانی قیمت خودرو
پس از تحریم ها، شرایط نابه‌سامان اقتصادی، کاهش نرخ ارز، تحریم ها و کاهش تولید باعث شکل گیری حجم عظیمی از تقاضا شد و از سوی دیگر، تفاوت فاحش قیمت کارخانه و بازار رنگ و لعاب دیگری به این تقاضاها داد. در نتیجه، خودرو دوباره از یک کالای مصرفی – تسهیلاتی به یک کالای سرمایه ای بدل شد. طی همین مدت هم روز به روز به زیان انباشته خودروسازان افزوده شد و همچنان نیز می شود. در پی همین قیمت گذاری دستوری تولید نیز با زیان همراه شد که هنوز هم ادامه دارد. با این حال، همچنان از لغو قیمت گذاری دستوری خبری نبوده و نیست. در این شرایط امینِ صنعت خودرو اشاره نکرده است با چه ابزار و مکانیزمی می خواهد بنگاه های خودروسازی را رقابتی کند.
افزایش تولید خودرو با دست های خالی؟
در خلال صحبت های وی اشاره نشده است که چگونه می خواهد تولید را افزایش بدهد. در شرایط کنونی میزان بدهی خودروسازان به زنجیره تأمین بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان است و این بخش مهم، که به هر حال تلاش بسیار زیادی در راستای جهش تولید انجام داده اند، با مشکل کمبود نقدینگی، بدهی بانکی، تهیه مواد اولیه و نهاده های تولید در داخل، کمبود ارز، نوسان نرخ ارز، تورم،ذ واردات مواد اولیه ای که در داخل تولید نمی شود و همچنین مشکلات بورکراتیک از جمله ترخیص کالا در گمرک مواجه هستند. آیا وزیر صمت این مشکلات و مسائل را سر راه تولید دیده است که بخواهد میزان آن را نیز افزایش بدهد. آیا وی راهکاری برای کاهش تصدی‌گری حکومتی دولت در خودروسازی دارد که می خواهد اهداف خصوصی سازی را دنبال کند. درحالی که، وی قول رفع موانع تهیه مواد اولیه را داده است، آیا می داند که باید با امثال تولیدکنندگان فولاد رو در رو شود. این در حالی است که عوامل برهم زننده نظم بازار همچنان به قوت خود باقی هستند و از سوی دیگر، برای حرکت به سمت مسیر ثبات تنها همت و تلاش یک وزارت خانه به کار نمی آید. البته و قطعاً فاطمی امین این مسائل را می داند.
آن چه از هر چیز دیگر مهم تر به نظر می آید وعده هایی است که باعث امید می شود. طی سال های اخیر، مردم، فعالان و مشاغل مرتبط با صنعت خودرو (مستقیم و غیرمستقیم) از این دست سخنان زیاده شنیده اند. اما آن چه در پایان کار یک دولت و یا وزیر عایدشان شده است همان سخنانی بوده است که بی عمل مانده اند. این مسئله از یک سو باعث ناامیدی مردم نسبت به مسئولان شده است و از سوی دیگر، راه را برای رانت خواران و دلالان و صاحب‌نفوذان پشت پرده برای افزودن به صفرهای حساب خود بازتر و هموارتر از گذشته کرده است. در این میان، دولت ها و وزرا آمده اند و رفته اند و در مقابل، مردم و صنعت از شعار خسته و سفره هاشان کوچک تر شده است. ساده تر این که طی سال های اخیر وزیران و مدیران بسیاری با وعده ها و شعارهای بهبود اوضاع آمده اند و رفته اند و تنها شعارها مانده است در این شرایط صنعت خودرو برنامه و عمل می خواهد نه شعار.
علی طجوزی
پایگاه خبری اسب بخار
تازه ترین اخبار و ویدیوهای خودرویی را در کانال تلگرام، آیگپ و اینستاگرام اسب بخار دنبال کنید.
