F16 ساخت لاکهید مارتین در جدیدترین نسخهٔ خود با نام بلک ۷۲/۷۰ پیشرفته‌ترین جنگندهٔ نسل چهار و نیم جهان محسوب می‌شود و می‌تواند تا سال ۲۰۶۰ در خدمت بماند.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
- جنگندهٔ نسل چهار و نیم چیست؟
- چند نمونه از جنگنده‌های نسل چهار و نیم
- ویژگی‌های F16 بلاک ۷۲/۷۰
- مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با دیگر جنگنده‌های نسل چهار و نیم
- مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با جنگنده‌های نسل چهار و نیم اروپایی
- مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با جنگنده‌های نسل چهار و نیم روسی و چینی
F16 یک جنگندهٔ کوچک چندمنظورهٔ آمریکایی است که در بازارهای صادراتی سراسر جهان محبوبیت فوق‌العاده‌ای دارد. این جنگنده هرچند اواخر دوران جنگ سرد توسعه پیدا کرد اما طی سال‌های بعد ارتقاءهای زیادی را تجربه کرده و در نسخه‌های مختلفی تولید شده است. آخرین نسخهٔ این جنگنده بلاک ۷۲/۷۰ نام دارد که با بهره‌مندی از تکنولوژی‌های پیشرفته، یک جنگندهٔ نسل چهار و نیم محسوب می‌شود. نگاهی دقیق‌تر به F16 Block 70/72 نشان می‌دهد که این جت جنگی چقدر نسبت به نمونه‌های اولیهٔ F16 تکامل پیدا کرده است.
جنگندهٔ نسل چهار و نیم چیست؟
در مورد اینکه جنگندهٔ نسل چهار، چهار و نیم یا پنج چیست هیچ توافق جهانی وجود ندارد اما نسل چهار اساساً جنگنده‌های پیشرفتهای را توصیف می‌کند که از حدود سال ۱۹۸۰ به بعد توسعه پیدا کرده‌اند. بعداً برخی از این جنگنده‌ها به نسل چهار و نیم تبدیل شدند. به‌عنوان‌مثال، درحالی‌که نمونه‌های اولیهٔ F16 جنگندهٔ نسل چهار محسوب می‌شدند، نسخهٔ بلاک ۷۲/۷۰ در دستهٔ جنگنده‌های نسل چهار و نیم قرار می‌گیرد. به‌طورکلی، جنگنده‌های نسل چهار و نیم جت‌هایی کاملاً مدرن و مجهز به تجهیزات اویونیک پیشرفته هستند اما برخلاف جنگنده‌هایی مثل F22 یا F35، از ابتدا برای رادار گریزی طراحی نشده‌اند. این جت‌ها به رادارهای ارتقاءیافته و اویونیک پیشرفته مجهز هستند، توانایی استفاده از تسلیحات مدرن را دارند و می‌توان اتصال داده‌ای ظرفیت بالایی داشته باشند.
چند نمونه از جنگنده‌های نسل چهار و نیم
- F/A-18E/F سوپر هورنت
- F15E استرایک ایگل
- سوخوی SU30SM
- یوروفایتر تایفون
- داسو رافال
- چنگدو J10
ویژگی‌های F16 بلاک ۷۲/۷۰
انتظار می‌رود ارتقاءهای نسخهٔ بلک ۷۲/۷۰، این جنگنده را تا سال ۲۰۶۰ و حتی بیشتر در برخی نیروهای هوایی سراسر جهان حفظ کند. بااین‌حال، نیروی هوایی ایالات‌متحده دیگر F16 خریداری نمی‌کند و این جنگنده فقط برای صادرات تولید می‌شود. همچنین F16 هم‌اکنون در برخی از نیروهای هوایی مثل دانمارک و هلند بازنشست شده و در حال جایگزینی با جنگنده‌های نسل پنج F35 هستند. بااین‌حال، نسخهٔ بلاک ۷۲/۷۰ توانایی‌های بسیار بیشتری نسبت به نمونه‌های اولیهٔ F16 دارد و لاکهید مارتین در مورد این نسخه ادعاهای جسورانه‌ای کرده است. به گفتهٔ این شرکت، بلک ۷۲/۷۰ پیشرفته‌ترین جنگندهٔ نسل چهارم جهان محسوب می‌شود و سطح جدیدی از توانایی‌ها را برای نیروهای هوایی سراسر جهان فراهم می‌کند.
بلاک ۷۲/۷۰ با تجهیز به رادار پیشرفتهٔ APG-83 AESA نورث‌روپ گرومن ارتقاء پیدا کرده که قابلیت‌های راداری جنگنده‌های نسل پنج را برای F16 فراهم می‌کند. این جنگنده همچنین از صفحه‌نمایش مرکزی (CPD) جدید وضوح بالایی بهره می‌برد که با نمایش تصاویر رنگی تاکتیکی حیاتی، آگاهی محیطی خلبان را افزایش می‌دهد. بلاک ۷۲/۷۰ همچنین طول عمر ساختاری ۱۲ هزار ساعتی دارد که ۵۰ درصد از نمونه‌های قبلی F16 بیشتر است. به همین دلیل، انتظار می‌رود این جنگنده در اکثر نیروهای هوایی جهان حداقل برای ۴۰ سال قابل‌استفاده و قابل‌اطمینان باشد. بلاک ۷۲/۷۰ پیشرفتهای فراوان دیگری را هم تجربه کرده که پرداختن به همهٔ آن‌ها در اینجا میسر نیست.
مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با دیگر جنگنده‌های نسل چهار و نیم
اروپایی‌ها سه جنگنده دارند که می‌توان آن‌ها را نسل چهار و نیم دانست: یوروفایتر تایفون ساخت انگلستان، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی، داسو رافال ساخت فرانسه و ساب گریپن ساخت سوئد. البته این هواپیماها اهداف یکسانی ندارند و هرکدام برای تهدیدهای متفاوتی ساخته شده‌اند. به‌عنوان‌مثال، رافال یک نسخهٔ ناو نشین دارد و گریپن برای مقابله با جنگنده‌های روسی در زمانی که نیاز است سریعاً کل کشور را پوشش دهد ساخته شده است.
یوروفایتر تایفون مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با جنگنده‌های نسل چهار و نیم اروپایی
| F16 بلاک ۷۲/۷۰ | یوروفایتر تایفون | داسو رافال | |
| سرعت | ۲۴۷۰ کیلومتر/ساعت | ۲۲۲۲ کیلومتر/ساعت | ۲۲۲۲ کیلومتر/ساعت |
| وزن خالی | ۹۲۰۰ کیلوگرم | ۹۹۸۰ کیلوگرم | ۹۹۸۰ کیلوگرم |
| حداکثر ارتفاع | ۱۶,۷۶۰ متر | ۱۶,۷۶۰ متر | ۱۵,۲۴۰ متر |
جنگنده‌های مدرن مثل گذشته دیگر برای سرعت ساخته نمی‌شوند. به‌عنوان‌مثال، میگ ۳۱ یک ره‌گیر مافوق صوت است و سریع‌ترین جنگندهٔ عملیاتی در جهان محسوب می‌شود اما یک جت جنگی قدیمی نسل چهار به‌حساب می‌آید. روسیه از این جنگنده در طول حمله به اوکراین برای شلیک موشک‌های مافوق صوت کینژال استفاده کرد. جنگنده‌های روسی نسل چهار و نیم اما شامل میگ ۳۵ (جنگندهٔ چندمنظورهٔ جدیدی که بر اساس خانوادهٔ میگ ۲۹ ساخته شده است) و انواع خانوادهٔ سوخوی فلانکر (SU27 و دیگر نسخه‌ها) می‌شود. میگ ۳۵ در قیاس با نمونه‌های اولیهٔ میگ ۲۹ از سیستم‌های اویونیک و تسلیحات بسیار بهتری بهره می‌برد درحالی‌که از خانوادهٔ سوخوی SU27 هم نسخه‌های جدیدتر زیادی مثل SU30، SU33، SU34 و SU35 ساخته شده است. چین هم جنگنده‌های نسل چهار و نیم دارد که ازجملهٔ آن‌ها می‌توان به جت چندمنظورهٔ شنیانگ J15 (ساخته‌شده بر اساس SU33 شوروی) و جنگندهٔ بال دلتایی چنگدو J10 اشاره کرد. J10 همچنین به نیروهای هوایی پاکستان هم صادر شده است.
چنگدو J10 مقایسهٔ F16 بلاک ۷۲/۷۰ با جنگنده‌های نسل چهار و نیم روسی و چینی
| F16 بلاک ۷۲/۷۰ | میگ ۳۵ | سوخوی SU30SM | چنگدو J10 | |
| سرعت | ۲۴۷۰ کیلومتر/ساعت | ۲۷۸۰ کیلومتر/ساعت | ۲۴۷۰ کیلومتر/ساعت | ۲۲۸۰ کیلومتر/ساعت |
| وزن خالی | ۹۲۰۰ کیلوگرم | ۱۱۰۰۰ کیلوگرم | ۱۷۷۰۰ کیلوگرم | ۶۹۴۰ کیلوگرم |
| حداکثر ارتفاع | ۱۶,۷۶۰ متر | ۱۵,۸۵۰ متر | ۱۷,۳۱۰ متر | ۱۸,۰۰۰ متر |
برچسب هاهواپیمای جنگنده
