مهندسی معکوس قویترین بمب سنگرشکن در ایران؛ آیا ایران با سبکسازی یک غول ۱۴ تنی در حال ساخت موشک سنگرشکن است؟
بیت ران – امین آزاد: برخی گزارشها درباره ادعای مهندسی معکوس یک بمب نفوذگر سنگین توسط ایران برای ساخت موشک سنگرشکن، موجی از بحثهای رسانهای ایجاد کرده است.
این مطلب با نگاهی تحلیلی به چالشهای فیزیکی سبکسازی یک سلاح ۱۴تنی و واکنشهای شبکههای اجتماعی میپردازد و ابعاد رسانهای و فنی این روایت جنجالی را بررسی میکند.
انتشار گزارشی که مدعی آغاز روند مهندسی معکوس بمب نفوذگر فوقسنگین آمریکایی GBU‑۵۷ در ایران است، موجی تازه از بحثها درباره ظرفیتهای فنی و مهندسی کشور ایجاد کرده است.
برخی بر این ادعا هستند که یکی از این بمبها در فردو عمل نکرده و به دست ایران افتاده است.
این افراد ادعا میکند که این تلاش پس از حملات ایالات متحده به برخی تأسیسات هستهای ایران در اکتبر ۲۰۲۵ آغاز شده و کارشناسان ایرانی با بهرهگیری از قطعات و بقایای باقیمانده از نمونه مورد استفاده، در حال بررسی سازوکار عملکردی آن هستند تا بتوانند الگوی طراحی بومی آن را بازیابی کنند.
GBU‑۵۷ Massive Ordnance Penetrator (MOP)
| نام | GBU‑۵۷ Massive Ordnance Penetrator (MOP) |
| نوع | بمب نفوذگر فوقسنگین |
| وزن کل | حدود ۱۳٫۶–۱۴ تُن |
| طول | حدود ۶٫۲ متر |
| قطر | حدود ۹۲ سانتیمتر |
| مواد انفجاری | ترکیبی از مواد متراکم برای نفوذ بالا (نسبت به جرم کل) |
| هدف طراحی | سازههای بتنی و زیرزمینی بسیار مستحکم |
| روش هدفگیری | هدایت ماهوارهای/اینرسی (GPS/INS) |
| سرعت برخورد | سرعت آزاد سقوط تحت شرایط متعارف |
| ویژگی خاص | نفوذ بالا و انرژی جنبشی عظیم برای تخریب سازههای مستحکم |
بازتاب اولیه این خبر در شبکههای اجتماعی عمدتاً بر «توان دانش فنی و مهندسی ایرانی» تمرکز داشت؛ برخی معتقد بودند صرفنظر از درستی یا نادرستی جزئیات گزارش، طرح چنین موضوعاتی نشاندهنده تغییر نگاه نسبت به ظرفیتهای علمی کشور است.
انرژی برخورد و مسئلهٔ کاهش وزن درموشک سنگرشکن
یک نفوذگر فوقسنگین چگونه انرژی لازم برای شکافتن سازههای مستحکم را هنگام برخورد تولید میکند و آیا میتوان نسخهٔ سبکتری از آن را با تکیه بر سرعت بیشتر طراحی کرد.
| نام | خرمشهر‑۴ (خیبر) |
| نوع | موشک بالستیک بردبلند |
| برد تقریبی | حدود ۲۰۰۰ کیلومتر |
| نوع سوخت | سوخت مایع با موتور بهروزشده |
| سرعت اعلامشده | سرعتهای بالا در فاز نهایی (اعداد دقیق رسمیسازی نشده) |
| وزن سرجنگی اعلامشده | حدود ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلوگرم (براساس گفتههای رسمی) |
| ویژگی برجسته | استفاده از سرجنگی جداشونده با طراحی جدید برای افزایش بقا در مسیر |
| ویژگی پروازی | فاز میانی کوتاهتر برای کاهش احتمال رهگیری (طبق توضیح منابع داخلی) |
| نسخه | بهروزشده از سری خرمشهر با سامانههای کنترل بهینهشده |
برای درک موضوع، باید از یک مثال استفاده کرد.
یک نفوذگر ۱۴ تنی هنگام سقوط و برخورد با سرعتی نسبتاً پایین–مثلاً در حد سرعتهای متعارف برای مهمات سنگین–حجمی بسیار بزرگ از انرژی جنبشی آزاد میکند. این انرژی محصول جرم بالا و سرعت برخورد است. از آنجا که جرم بسیار زیاد است، حتی با سرعتهای نسبتاً پایین نیز انرژی عظیمی تولید میشود؛ انرژیای که توان نفوذ به سازههای مستحکم را فراهم میکند.
اما اگر همین جرم بهصورت فرضی به حدود ۲ تن کاهش یابد، بخش بزرگی از انرژی ناشی از وزن از بین میرود. در چنین حالتی تنها راهِ جبران انرژی ازدسترفته، افزایش سرعت برخورد است.
| منبع اصلی انرژی برخورد | جرم بسیار بالا | سرعت بسیار بالا در فاز نهایی |
| ویژگی تعیینکنندهٔ انرژی | وزن زیاد بمب موجب تولید انرژی زیاد حتی با سرعت متوسط میشود | جرم کمتر است، بنابراین انرژی بیشتر از سرعت بالا حاصل میشود |
| نوع پروفایل برخورد | سقوط آزاد با سرعتهای چندصد متر بر ثانیه | برخورد در چارچوب پروفایل بالستیک با سرعتهای بسیار بیشتر از سقوط آزاد |
| ماهیت انرژی نهایی | انرژی ناشی از وزن زیاد + شتاب جاذبه | انرژی ناشی از سرعت زیاد + جرم متوسط |
| تفاوت کلیدی | «جرم» نقش اصلی دارد | «سرعت» نقش اصلی دارد |
| منطق فیزیکی مشترک | انرژی جنبشی تابع جرم و مجذور سرعت است | همان منطق: سرعت اثر بزرگتری از جرم دارد |
| نتیجهٔ تحلیلی | بمب سنگین انرژی برخورد عظیمی ایجاد میکند | برای رسیدن به انرژی قابلمقایسه، تئوریکاً سرعت بسیار بالا لازم است (بدون ورود به عدد) |
به زبان ساده:
یک جرم کوچک، اگر با سرعت بسیار بیشتری به هدف برسد، میتواند بخشی از انرژی لازم برای نفوذ را دوباره تولید کند.
موشک های ایرانی
در تحلیلهای صرفاً فیزیکی، کاهش وزن از ۱۴ تن به ۲ تن یعنی حدود یکهفتم شدن جرم. بنابراین، برای نزدیک شدن به انرژی اولیه، سرعت برخورد باید چند برابر افزایش یابد. سرعتهای چندبرابر سرعت صوت از لحاظ تئوریک میتوانند انرژی لازم را فراهم کنند؛ زیرا اثر سرعت در انرژی برخورد بسیار بزرگتر از اثر جرم است.
| جرم | ۱۴٬۰۰۰ کیلوگرم | ۲٬۰۰۰ کیلوگرم |
| سرعت برخورد فرضی | ۳۰۰ متر بر ثانیه | ۸۰۰ متر بر ثانیه |
| انرژی جنبشی تقریبی | حدود ۶۳۰ مگاژول | حدود ۶۴۰ مگاژول |
| منطق فیزیکی | وزن سنگین → انرژی بالا حتی با سرعت کم | جرم کم → باید سرعت بسیار بیشتر باشد |
| نکته تحلیلی | انرژی از جرم میآید | انرژی از سرعت میآید |
| کاربرد تحلیلی | مدل پایهٔ نفوذگرهای فوقسنگین | مدل فرضی سبکشده با سرعت بیشتر |
چالشها و الزامات فیزیکی
افزایش سرعت، هرچند روی کاغذ راهحل سادهتری به نظر میرسد، اما خود با مجموعهای از چالشها همراه است:
-
فشار شدید آیرودینامیک در سرعتهای بالا
-
گرمایش شدید سطح نفوذگر هنگام ورود
-
نیاز به هندسه دقیق برای حفظ پایداری برخورد
-
لزوم استفاده از مواد بسیار مقاوم برای جلوگیری از فرسایش یا تغییر شکل
این موضوعات ارتباطی به کشور یا سامانهای خاص ندارد و اصول کلی درباره طراحی هر نفوذگر فوقسریع در جهان است.
موشک سنگرشکن و آینده
از نظر فیزیک و اصول مکانیک ضربه، ایدهٔ «جبران کاهش وزن با افزایش سرعت» یک ایدهٔ شناختهشده و کاملاً قابل توضیح است. اینکه یک نمونهٔ سبکتر بتواند به بخشی از انرژی نمونهٔ سنگینتر دست یابد، در حد تئوری امکانپذیر است، زیرا سرعت اثر بسیار بزرگی در انرژی دارد.
اما اینکه یک کشور یا تیم مهندسی بتواند چنین سامانهای را در عمل تولید کند، موضوعی کاملاً جداگانه است و به عوامل گستردهای فراتر از محاسبات انرژی بستگی دارد؛ از جمله فناوری مواد، طراحی آیرودینامیک، دانش بالستیک، زیرساخت ساخت و مجموعهای از آزمونهای پیچیده.
در نتیجه، تحلیل فنی نشان میدهد:
ایدهٔ سرعت بالا بهعنوان جبران کاهش وزن، بهطور نظری قابل توضیح است؛ اما همهٔ آن در سطح مفهومی باقی میماند.
باید منتظر بود و دید آیا چنین موشکی در عمل ساخته خواهد شد.
البته شاید رسیدن به عمق ۶۰ متری بمبGBU‑۵۷ سخت باشد اما رسیدن به عمق ۶ متریGBU‑۲۸ امکان پذیر است.
مخصوصا که نمونههای مشابه در لبنان عمل نکرده است. بر اساس تصاویر منتشر شده یکی از ۴۸ بمب پرتاب شده بر روی مقر حزب الله لبنان در ضاحیه برای ترور سید حسن نصرالله عمل نکرده و سالم مانده است.
با این وجود مهمترین پارامتر غیر از پیچیدگی ساختن چنین موشکی، هدایت دقیق آن است که نیاز به ماهوارههای بومی ایران دارد.
بیشتر بدانید: درگ دنا پلاس تقویت با دنا فابریک / این دو خودرو اتوماتیک چقدر اختلاف شتاب دارند؟
بیشتر بدانید: درگ شاهین پلاس اتوماتیک و شاهین CVT؛ نتیجه دور از انتظار!
در کانال آپارات بیت ران ببینید:
تست قدرت واقعی شاهین CVT روی داینو! | مقایسه شاهین دندهای و اتومات
پارس نوآ سدان جدید پارس خودرو یا ال ۹۰ جدید چگونه است؟
تست و بررسی وحشتناک دنا توربو اسپرت تا حد مرگ
بررسی و تست دنا پلاس توربو اتوماتیک
تست و بررسی تخصصی چانگان CS55 Plus در جاده
رازهای پژو پارس با موتور جدید ؛ تست پرشیا زیر فشار
سیر تا پیاز خودرو شاهین سایپا در تست فنی
تست دنا جوانان با موتور EFP
مقایسه و تست شاهین و تارا : برنده کدامیک است؟
درگ ایرانی با فرانسوی: تست ریرا در برابر پژو ۲۰۰۸ کدام خودرو سریعتر است؟
بهترین راهنمای خرید سمند سورن
تست و بررسی تخصصی چانگان CS55 Plus ؛ در جاده، در دل پیچها
کارخانه هلیکوپترسازی بل و داستان راهاندازی خط تولید آن در ایران
داستان نامگذاری شرکت مزدا و پایه گذار آن که عاشق ایران بود
بهترین راهنمای خرید امویام | X22 معمولی یا پرو؟ یا اصلاً X33 کراس؟
نوشته مهندسی معکوس قویترین بمب سنگرشکن آمریکا در ایران؛ معمای سبکسازی یک غول ۱۴ تنی در روایت ساخت موشک سنگرشکن ایرانی اولین بار در بیت ران. پدیدار شد.
